ASUS TUF Gaming Radeon RX 7800 XT White OC Edition 16GB review

Voordat ik deze review begin: deze kaart is onderdeel van een giveaway pc die door mij gebouwd is voor een grote pc community. Alvorens deze ingebouwd is moest deze kaart op werking getest worden. Daarom heb ik deze meteen meegenomen voor een review.

Half December 2022 was het dan eindelijk zo ver. Na het geweld van NVIDIA met de release van de 4000 reeks kwam AMD dan met de langverwachte opvolger van de 6000 serie, niet geheel verrassend de 7000 series videokaarten. Ook deze kaarten zijn gebaseerd op de RDNA architectuur wat niet geheel verrassend RDNA3 heet. De opbouw van deze chips was echter anders dan wat men gewend was. Dit is namelijk het eerste ontwerp gebaseerd op chiplets, daar later meer over. De GPU’s hebben, ook zoals vorige keer, de Navi naam meegekregen. Hoe lager het nummer, hoe beter de chip.

De release van de kaarten was niet zo verwarrend als de lancering van de kaarten van het groene kamp, echter worden er wel verschillende versies gebruikt onder hetzelfde nummer. Zo is er op het moment van schrijven een 7600 en 7600XT, maar hetzelfde geldt voor de 7900 reeks: daar hebben we de 7900XT en 7900XTX. Laatstgenoemde is de grotere broer van de XT kaart wat ook wel te zien is aan de opbouw van de GPU, het verbruik en de snelheden.

Er zijn ondertussen al meerdere AMD kaarten op de markt gezet waarbij de nummers allemaal door elkaar lopen. Een van de laatst uitgebrachte kaarten is de AMD Radeon RX 7800 XT kaart. Deze kaart is gebaseerd op Navi 32 waarbij we eerder kaarten hadden uit de Navi 31 en Navi 33 reeks. Het is dus op het moment een kaart uit de middenklasse al is het nooit te voorspellen wat er nog meer op de markt gezet wordt. De grote concurrent van deze kaart is de RTX 4070 van NVIDIA. Uiteraard zijn er meerdere fabrikanten die 7800 XT kaarten maken waaronder ASUS. Zij hebben de TUF Gaming Radeon RX 7800 XT White OC Edition gemaakt (een hele mond vol). Een mooi wit uitgevoerde kaart uit de TUF lijn. Op het moment van schrijven moet de kaart ongeveer €750,- kosten en is hij nog maar bij één winkel te koop. Dit is behoorlijk wat meer dan je betaalt voor een standaard 7800 XT. Deze moet namelijk rond de €580,- kosten. Wat je hiervoor terug krijgt? Dat gaan we zien in deze review.

• Architectuur
• Specificaties
• Unboxing
• Prestaties
  • Synthetische benchmarks
  • Full HD
  • 1440P
  • 4K resolutie
• Software
• Temperaturen en verbruik
• Overclocking
• Conclusie

Voor we gaan kijken wat we voor kaart in huis hebben gaan we eerst even praten over de architectuur en de opbouw van de GPU. De GPU is gebaseerd op de RDNA architectuur wat aangekomen is bij versie 3. Dit is niets meer dan de Radeon DNA naam. De afgelopen generaties hebben we al de nodige verbeteringen gezien maar met de nieuwste versie is de GPU helemaal opnieuw opgebouwd.

Zo wordt er in deze generatie gebruik gemaakt van chiplets. In plaats van één chip worden er meerdere kleinere chips geplaatst, ieder met een eigen functie. Deze zijn onderling verbonden via een hele snelle verbinding zodat er van vertraging geen sprake is. De workloads worden door de verschillende chips zeer snel afgehandeld en data snel over en weer verzonden tussen de GCD en het geheugen. Het grote voordeel hiervan is dat het goedkoper is om meerdere kleine chips te maken dan weinig grote chips. Mocht er een grote chip defect gaan dan schrijf je meer af dan wanneer er 2 kleinere chips kapot gaan. Daardoor kunnen de productiekosten wat lager blijven en dit is weer gunstig voor alle partijen.

De GPU is weer opgebouwd uit verschillende CU’s oftewel Compute Units. Dit is een cluster van componenten die met elkaar samen werken. Het resultaat wordt vervolgens weer gebruikt om het beeld weer te geven. AMD laat niet echt zien hoe een CU opgebouwd is terwijl we dit wel kunnen zien bij het groene kamp. Men claimt met de nieuwe generatie in ieder geval forse winsten in AI en Raytracing, iets waar AMD toch wat op achter loopt dan NVIDIA.

Met RDNA3 introduceert AMD een nieuwe Display Engine genaamd Radiance Display Engine. Men heeft een Displaypoort 2.1 aansluiting op de kaart gemonteerd die maar liefst 54Gb/s aan bandbreedte kan leveren. Dit moet zorgen voor refresh rates van 165 Hz op 8K of 480 Hz op 4K zodat de kaart klaar is voor de toekomst. Ook is er ondersteuning voor 12-bit HDR content, wat moet zorgen voor een spetterend beeld.

Voor content creators brengt de nieuwste generatie RDNA AV1 encoding en decoding. Een videokaart kan gebruikt worden voor het maken en verwerken van content zoals video’s en internet streams. AMD heeft met RDNA3 een gigantische sprong gemaakt om op een goedkope manier content te presenteren. Andere kaarten konden dit al maar AMD heeft hier hele grote sprongen mee gemaakt en doet nu mee met de rest van het speelveld.

Meer info is terug te vinden op de pagina van AMD.

Terug naar boven

Nu we de techniek bekeken hebben wordt het tijd om de theorie van deze kaart te behandelen.

De lijst met specificaties is niet al te groot maar dat is op zich ook niet nodig. De GPU is, zoals eerder aangegeven, gebaseerd op de Navi32 architectuur. Dit vertelt ons meteen een paar dingen: de kaart heeft de beschikking tot maximaal vier mcd’s die hier allemaal ingeschakeld zijn. Dit betekent dat er een 256-bit geheugenbus en automatisch 16GB aan GDDR6 geheugen op de kaart zit. De snelheid van het geheugen ligt op 19,5 Gbit/s. De kaart is standaard geklokt op 2213 MHz en kan tijdelijk boosten naar 2520 MHz. Staat de kaart in OC mode dan heeft de kaart een snelheid van 2254 MHz bij langdurig gebruik en kan de kaart tijdelijk boosten naar 2565 MHz. Het verschil tussen de standaard en OC mode is daarmee niet al te groot. Wellicht dat een handmatige overklok wat meer uit de kaart kan halen. Qua aansluitingen heeft de kaart drie Displaypoort 2.1 en één HDMI 2.1 poort gekregen. Maximaal kunnen er vier schermen tegelijk aangestuurd worden. Om de kaart van genoeg stroom te voorzien zijn er twee 8-pins PCIe poorten op de kaart te vinden. Er zijn geen aparte kabels nodig om deze kaart te gebruiken. Er wordt door ASUS een voeding van 750 Watt aangeraden. De kaart is wel 3 slots breed dus daar moet je wel ruimte voor hebben. Ook is de kaart 32 centimeter lang dus houdt er rekening mee dat de kaart wel in je computerkast past.

De kaart maakt een robuuste indruk als je deze bekijkt. Dat is ook de bedoeling van de TUF kaarten. Ze worden vaak omschreven als producten met military components. Dit houdt in dat de onderdelen verstevigd zijn en kwalitatief wat beter waardoor de hardware langer mee gaat dan andere producten. Of dit waar is is uiteraard maar de vraag. Het oogt in ieder geval stevig. ASUS schrijft zelf ook dat de koeling en power delivery verbeterd is ten opzichte van de standaard kaarten. Of dit ook zo is zien we later in de review terug.

Het koelblok toont in ieder geval kwaliteit. De buitenkant is geen stuk plastic wat op een koelblok is gegooid maar echt een stuk metaal. Dit geeft een indruk dat er nagedacht is over de koeling. De achterkant van de kaart heeft ook nog een aluminium backplate zodat de onderdelen van de kaart hier niet alleen uit het zicht zijn maar ook nog voor een deel gekoeld worden. Dit geeft het geheel wel een veel betere uitstraling. Bovendien zal de kaart ook niet zomaar gaan buigen met al het metaal om zich heen.

Natuurlijk mag op een kaart als deze RGB niet ontbreken al is het vrij minimaal wat er aanwezig is. Daarvoor heeft ASUS de AURA software. Er zijn verschillende modi aanwezig om de verlichting naar smaak aan te passen. Het mooie is dat de verlichting gesynchroniseerd kan worden met andere ASUS onderdelen of met apparaten van bedrijven die samenwerken met ASUS om de verlichting op een nog breder vlak met elkaar te laten werken. Of dit ook goed werkt zien we later terug.

Wil je meer informatie, kijk dan op de internetpagina van Asus.

Terug naar boven

We hebben genoeg cijfers gezien, het wordt eens tijd om de kaart erbij te pakken.

In tegenstelling tot de eerdere 4080 review is deze doos wel gewoon rechthoekig. We zien op de doos de kaart staan samen met het merk en type, in dit geval TUF Gaming. Rechts onderin kunnen we zien welk type kaart we hebben terwijl onderin wat features van AMD en ASUS genoemd worden. Draaien we de doos om dan zien we daar uitleg over RDNA 3 en nog meer features van de kaart. Specificaties ontbreken op de doos. De doos kan open gemaakt worden door een flapje los te halen en de zijkant los te trekken. Vervolgens is het mogelijk de binnendoos te bekijken die er ook netjes wit uit ziet. Daarop staat het TUF Gaming logo samen met wat aankleding.

We maken we de doos open waarbij we de kaart in de doos zien liggen. Ook zijn er wat accessoires geleverd. Dit zijn een TUF Gaming label en een pin die ervoor moet zorgen dat de kaart niet doorzakt als je deze in de computer inbouwt. Netjes om te zien dat ASUS deze bij de kaart levert. Grappig detail: er zit een schroevendraaier in deze pin. Halen we de kaart uit de doos dan zien we een envelop met de ASUS naam erop. Maken we deze open dan zien we het papierwerk van de kaart. Dit zijn een Quick start guide, een Thank You kaart, een certificaat, de uitleg van de GPU houder en een garantiekaart. Een leuk extraatje is de kaart die ze mee leveren met wat uitleg over TUF Gaming.

We leggen dit opzij en gaan de videokaart uit de verpakking halen. Kijkende naar de kaart valt één ding op: deze kaart is echt wit te noemen. Hier en daar treffen we wat aankleding aan die bij de TUF branding hoort. Nu lijkt het erop dat de koeler van plastic gemaakt is maar niets is minder waar. Dit is een grote aluminium plaat voorzien van een laag witte poedercoating. Dit is erg mooi afgewerkt al zeg ik het zelf. Qua koeling is er gekozen voor drie ventilatoren die de temperaturen lekker laag zouden moeten houden. Draaien we de kaart om dan zien we een witte backplate op de kaart zitten, voorzien van diverse logo’s uit de TUF lijn. Wederom is dit prima afgewerkt wat al het idee geeft dat je kwaliteit in handen hebt.

De drie ventilatoren zien we op het eerste gezicht vrij normaal uit maar wie beter kijkt ziet dat de middelste ventilator in een andere richting geplaatst is dan de buitenste ventilatoren. Dit is gedaan zodat de warmte beter afgevoerd kan worden en niet klem komt te zitten tussen de verschillende zones. Tevens bevat de buitenkant een gesloten ring waar in het verleden de bladen van de ventilatoren los hingen. Zo kan de lucht niet naar buiten ontsnappen maar blaast het daadwerkelijk door het koelblok heen. Op twee van de fans staat het TUF logo terwijl op de middelste fan een sticker zit met het ASUS logo. Boven en onder de ventilatoren hebben we verschillende tekens staan wat echt bij de kaart past.

Op de bovenkant van de koelplaat vinden we nog wat items terug. Links hebben we de tekst TUF Gaming staan. Hier zit geen verlichting achter of in, dit is slechts een print. Wat ook een print is is de RADEON tekst. Ook deze is niet verlicht maar kleurt standaard grijs. Aan de rechterkant zien we het TUF logo, het enige item op de hele kaart wat verlicht is. Als we iets verder kijken dan zien we de twee 8-pins PCIe connectoren op de kaart zitten. Hier hebben we dus geen exotische aansluitingen maar de standaard connectoren die al jaren gebruikt worden.

Als we kijken onder de plaat dan zien we daar het dikke blok zitten wat moet zorgen voor de afvoer van de warmte. Daartussen zit nog een stukje schuim die tijdens het transport zorgt dat de backplate niet in het gedrang komt al zal dat niet snel gebeuren. De contact plate op de GPU is verbonden met heatpipes die de warmte oppikken. Deze pipes geven de warmte af aan het grote koelblok, waarna deze weggeblazen wordt door de ventilatoren die we net gezien hebben. Dit blok is de reden dat de kaart zo dik is. Je moet dus echt ruimte hebben in je kast, wil je deze kaart verticaal gaan plaatsen. Het blok zorgt ook voor het hoge gewicht van de kaart, vandaar dat ASUS een support pin meelevert.

Iets wat we eerder al gezien hadden was de backplate van de kaart. Deze is voornamelijk in het wit uitgevoerd met wat speelse elementen zoals het TUF Gaming logo en benaming. Wat niet speels is is het bracket waarmee de koeler op zijn plek gehouden wordt. Deze bevat een garantiesticker maar in Nederland mag de kaart gewoon uit elkaar gehaald worden. Dit doe je bijvoorbeeld als je een waterblok erop wilt zetten. We zien ook een BIOS schakelaar om te wisselen tussen de Quiet en Performance mode. Het verschil is een iets hogere snelheid en wellicht een aangepaste fancurve. Iets wat voor een deel functioneel is is de opening aan de rechterkant. Dit zorgt ervoor dat de warme lucht niet tegen het PCB blaast maar de hitte van het blok meteen de kast in blaast. Als je goed kijkt dan is de print en deze opening in zijn geheel de vorm van het TUF logo, een leuk detail.

Aan de achterkant van de kaart hebben we nog de aansluitingen zitten om een monitor op aan te sluiten. Er zijn drie Displaypoort 2.1 connectors aanwezig en één HDMI 2.1 connector. Deze zijn belangrijk om 8K beelden weer te kunnen geven. Mooi dat de Displaypoort aansluitingen versie 2.1 zijn maar het aantal apparaten dat hier gebruik van maakt zijn amper te krijgen en betaal je er de hoofdprijs voor. Ook zien we dat het bracket gemaakt is van roestvrij staal. Leuk detail maar de eerste kaart die gaat roesten moet ik nog tegen komen.

Als de kaart ingebouwd wordt en de connectoren voor de voeding zitten niet goed aangesloten dan gaat er een rood lampje branden. Als dit gebeurt moet de connector beter aangesloten worden. Als hij wel goed verbinding maakt dan verandert het lampje van rood naar groen. Op die manier weet je dat de kaart klaar is voor gebruik.

Terug naar boven

Tijdens de vorige generatie videokaarten merkten we dat de Ryzen 3000 processor steeds meer een bottleneck begon te vormen tijdens het benchmarken. Het was een mooie middenmoter processor maar het gebeurde meer dan eens dat de scores te sterk beïnvloed werden door andere componenten. Om dit tegen te gaan zijn we tijdens de voorbereiding gewisseld naar een ander platform in de vorm van een Core i9 12900K op het Z690 platform. Dit moet voor nu even voldoende zijn om te zorgen dat games maximaal kunnen presteren (al is dat altijd de vraag met nieuwe generaties videokaarten). Tevens hebben we het testveld aangepast waarbij er benchmarks verdwenen zijn en bijgekomen. We hebben daarom oudere kaarten getest op het nieuwe platform om een vergelijking te kunnen maken. Het nieuwe platform bestaat uit de volgende onderdelen:

• Intel Core i9 12900K
• Gigabyte Z690 Aorus Pro moederbord
• 2 x 16 GB Kingston Fury Beast KF552C40BBK2-32 geheugen
• NZXT Kraken X73 360mm AIO waterkoeler
• Kingston Fury Renegade SSD 1TB SSD
• Cooler Master Test Bench V2
• Be Quiet Dark Power Pro 1000 Watt voeding
• Windows 11 Professional NL 64-bit
• AOC U2879VF 4K monitor

Hieronder vinden we een lijst met de reeds geteste kaarten en de bijbehorende driver versies. Deze versies proberen we zoveel mogelijk gelijk te houden maar dat lukt helaas niet altijd doordat er nieuwere drivers uitkomen voor nieuwe kaarten.

Tests zijn drie keer uitgevoerd en er is een gemiddelde genomen van de resultaten om eventuele pieken of dalen uit de resultaten te filteren. Mochten er afwijkingen zijn dan zijn de benchmark nogmaals gedraaid. Let wel op dat de resultaten zoals hieronder vermeld zijn niet overeen hoeven te komen met jouw tests. De resultaten kunnen per systeem verschillen en zelfs per videokaart.

Synthetische Benchmarks

We beginnen de tests met een paar bekende: 3D Mark en Superposition. Tevens testen we de Raytracing prestaties met Port Royal. Deze behoort tot het 3D Mark pakket en is hiervoor speciaal ontwikkeld. Nieuw in het assortiment is Speedway. Deze test is gemaakt door verschillende partijen om echt het maximale uit een videokaart te halen. Speedway demonstreert wat er allemaal mogelijk is met de nieuwe DX12 API gecombineerd met Raytracing. Aangezien AMD ook steeds beter overweg kan met deze techniek zijn deze kaarten in de vergelijking meegenomen.

In Fire Strike staat de kaart tussen een RTX 3080 en Radeon 6900 XT in, op zich een keurige prestatie. In de Time Spy test kruipt deze kaart zelfs dichter naar de 6900 XT kaart toe. Ook niet geheel verrassend aangezien de midrange kaart van de huidige generatie meestal net zo goed is als de topkaart van de vorige generatie. In Raytracing performance zien we dit nog beter en verslaat de 7800 kaart de oudere 6900 kaart. Dit blijft echter wel het domein van NVIDIA en dat blijkt ook weer in deze tests. Bij Superposition zien we weer dat de 7800 XT tussen de eerder genoemde kaarten staat. Wel is het zo dat hoe zwaarder de test wordt hoe lastiger deze kaart het gaat krijgen. De fps scores zijn wel nog steeds netjes te noemen.

1920 x 1080

Dan wordt het tijd om een aantal spellen aan het werk te zetten. De spellen die we voor het benchmarken gebruiken hebben allemaal een ingebouwde benchmark. Op die manier is het makkelijk de prestaties van de verschillende kaarten naast elkaar te leggen en zo te zien hoe goed de kaarten eigenlijk zijn. Er is een keuze gemaakt tussen spellen die goed draaien op kaarten uit het groene kamp en games die het beter doen op AMD kaarten. We beginnen met de Full HD resolutie wat volgens de laatste Steam Survey nog steeds de meest gebruikte resolutie is. De QHD resolutie is echter in opmars maar snel gaat het nog niet.

We zien heel goed dat er een groot verschil is tussen verschillende spellen. Kijken we bijvoorbeeld naar Far Cry 6 dan staat deze kaart zo ongeveer bovenaan. Nu is dit wel een AMD titel dus dat is dan vrij logisch. Bovendien zijn de drivers geoptimaliseerd waardoor het spel goed ondersteund wordt. Rainbow Six lijkt daarentegen niet goed te lopen op deze kaart. De fps score is wel goed maar in vergelijking met andere kaarten doet deze kaart het gewoon niet goed. Games spelen in ieder geval soepel met deze kaart maar er werd ook niets anders verwacht. De kaart kan zelfs goed overweg met de Raytracing instellingen op Cyberpunk, F1 en Metro Exodus, al staat de kaart op gelijke hoogte met een RTX 3080. We zien dus dat Raytracing ook in spellen echt het terrein is van NVIDIA.

2560 x 1440

Gooien we de resolutie een slag hoger dan zien we dat de kaart nog steeds indrukwekkende scores neerzet. In Far Cry staat de kaart netjes onder zijn broertjes. De kaart weet ook zijn plek eindelijk te vinden in Rainbow Six, al is de kaart daar nog steeds trager dan een 3080. Pas wanneer de instellingen op max gezet worden komt de kaart hoger te staan en zien we dat de kaart sneller is dan een 3080. Ook op deze resolutie spelen alle spellen soepel met scores boven de 100 fps behalve bij Cyberpunk met RTX ingeschakeld waareen score van 41 fps behaald wordt.

3840 x 2160

Maar hoe zit het dan met de scores op 4K? Kan de kaart deze resolutie nog aan of zit hij hier aan de grens van zijn kunnen? Het antwoord: ja, het meeste is heel goed te spelen. Echter met sommige instellingen wordt het toch wat lastig voor de kaart. Cyberpunk op high zit op 46 fps en met Raytracing aan is het spel gewoon niet te spelen. Daar komen we echt op 19 fps. Metro is ook een spel wat enorm zwaar is voor de kaart en op de Extreme setting halen we maar net 35 fps. Bij de overige spellen en instellingen komen de scores prima boven de 40 fps wat speelbaar is. De kaart komt boven de 6900 XT uit wat netjes is aangezien de prijs lager ligt. Omdat de kaart ook flink wat geheugen aan boord heeft zullen prestaties in de toekomst voorlopig ook goed blijven al is het altijd de vraag wat men dan weer bedenkt.

Terug naar boven

Voor de kaarten van ASUS is er software aanwezig. Voor de drivers ben je echter nog steeds aangewezen op de stuurprogramma’s van AMD die daar te downloaden zijn. In deze software, genaamd Andrenalin, zijn overigens ook de meeste opties te vinden voor de ASUS kaart. Laten we maar eens een blik werpen op een aantal van deze schermen.

Als het programma gestart is dan treffen we in het hoofdscherm verschillende zaken terug. Bovenin hebben we een aantal tabbladen waarin tot in detail opties zijn verwerkt. Daaronder staat het laatst gespeelde spel terwijl rechts daarvan de recent gespeelde spellen staan in volgorde van laatst gespeeld/gestart. Verder vinden we links een media venster met schermopnames of waar video’s meteen mee opgenomen kunnen worden. Aan de rechterkant zien we de stuurprogramma informatie, het grafische profiel, de status van AMD Link en een scherm over zelfstudie.

In het tabblad Spellen zien we welke spellen gevonden zijn op het systeem. Je ziet ook meteen de gegevens van de framerates in dit scherm, al zegt het niet altijd alles. Klik je vervolgens op een spel dan zie je gedetailleerde informatie over het spel, de complete speelduur wordt getoond en de prestaties zijn te zien. Tevens is het mogelijk de spelprestaties af te stemmen. Als laatste kunnen hier verschillende opties ingeschakeld of juist uitgezet worden om zo de beste prestatie per spel op het scherm te toveren.

De software van AMD is ook geschikt om te gebruiken voor het livestreamen en het opnemen van video’s. Daarvoor hebben we het tabblad Opnemen en Streamen (vrij logisch). Hieronder vinden we vijf verschillende tabbladen (dit waren er voorheen vier). Eerst zien we het onderdeel opnemen waar je opnames van je gameplay kunt maken als je dat wilt. Er zijn wat opties aanwezig zoals een indicator of het geluidsniveau van de microfoon. Daarnaast hebben we het livestream venster. Er zijn twee tabbladen te vinden. Bediening geeft je toegang tot de instellingen van de stream, het tabblad Chat laat de chat zien. tabblad Scène-Editor geeft de mogelijkheid om verschillende scènes in te stellen. Denk hier aan een scene waar je aan het praten bent, een game aan het spelen bent of een scherm waar je de stream mee eindigt. Zoveel opties als je zelf maar kunt verzinnen. Het tabblad Media laat alle opnames zien die tot op dat moment gemaakt zijn. In deze review zijn dat er geen. Het laatste tabblad laat verschillende instellingen zien zoals met welke dienst je wilt gaat streamen. Dit zou het streamen makkelijker moeten maken. Ook de kwaliteitsinstellingen zijn hier te vinden.

Hebben we nog een tabblad met daarin de Prestaties. Daar vinden we drie verschillende onderwerpen waarvan we er hier twee gaan bekijken. Het derde tabblad gaan we bespreken in het onderdeel Overklokken. In het tabblad Meetgegevens zien we informatie van het systeem zoals het verbruik van de processor en videokaart maar ook het aantal fps wat er op dat moment behaald wordt. Het is mogelijk meerdere gegevens in de gaten te houden maar die waren hier niet geselecteerd. Het andere tabblad, Instellingen genaamd, laat vier opties zien over de Meetgegevens. Meer valt er niet over te zeggen.

We hebben rechts bovenin nog een paar knoppen zitten. Het belletje geeft aan dat er berichten zijn om te bekijken. Het tandwiel icoontje geeft de instellingen van het programma en de videokaart weer. Bij Systeem bijvoorbeeld hebben we de informatie van het stuurprogramma, de kaart, de processor en het gebruikte geheugen. Ook kunnen hier updates automatisch gedownload en geïnstalleerd worden. Dan zijn er ook nog instellingen voor sneltoetsen, AMD Link en ReLive VR. Bij voorkeuren kunnen bijvoorbeeld advertenties uitgeschakeld worden wat wel zo fijn is. Ook is het mogelijk SteamVR te installeren en in te schakelen.

Dan gaan we kijken naar de software van ASUS namelijk de Armoury Crate.

Als we het pakket downloaden en gaan installeren dan kunnen we kiezen uit twee verschillende pakketten: Het pakket wat alleen de basis bevat en de overige componenten download en installeert wanneer een onderdeel wordt toegevoegd of het totale pakket waarbij alle drivers en tols al geïnstalleerd worden op het moment dat het programma geïnstalleerd wordt. Voor beiden is wat te zeggen maar mocht je niet vaak op internet zitten dan is het laatste wellicht wat makkelijker.

Als je het programma geïnstalleerd hebt en deze voor het eerst start dan krijg je een compleet scherm met allerlei hardware voor je kiezen. Er zijn hier allerlei apparaten te kiezen maar helaas ontbreekt hier de videokaart als optie. Het gevolg hiervan is dat de verlichting van de kaart niet aan te sturen is. Of dit later verbeterd is weet ik niet maar ik vind dit wel een heel apart gegeven. Je zou verwachten dat je dan de Aura software ergens anders kan installeren maar dat is niet het geval. Blijkbaar blijf je zitten met de ingestelde verlichting die vanaf de fabriek geleverd is.

De verlichting ziet er netjes uit, eerlijk is eerlijk. Het zou alleen fijn zijn om andere verlichting te selecteren en dit was op het moment van testen compleet niet mogelijk.

Terug naar boven

Gaan we kijken wat de koeling doet voor deze kaart en hoeveel de kaart eigenlijk verstookt. Met drie ventilatoren en het grote blok op de kaart zou je verwachten dat de temperaturen van deze kaart goed in toom gehouden worden. Echter hebben we ook gezien dat schijn kan bedriegen. Het is al te zien dat er gedacht is over de koeling van de kaart omdat de ventilatoren niet allemaal hetzelfde zijn maar de middelste variant de andere kant op draait. Dit om te voorkomen dat lucht “klem” kan komen te zitten. Ook door het toevoegen van een buitenring moet de lucht beter door het blok geblazen worden.

Als de kaart niets aan het doen is wordt blijft de temperatuur steken op 34 graden. Dit is tot nu toe de laagste temperatuur die we gemeten hebben bij het testen van videokaarten. Dit is enorm netjes te noemen. Ook is het zo dat de ventilatoren helemaal niets doen waardoor de kaart stil blijft. Gaan we Furmark op de kaart loslaten dan stijgt de temperatuur naar 56 graden. Ook dit is een van de lagere temperaturen die we gemeten hebben. Daarbij draaien de ventilatoren op maar 880 toeren per minuut wat ook het laagste is wat we gezien hebben. Dit is een hele knappe prestatie. Dit houdt ook in dat de kaart erg stil is tijdens het gebruik. Bij AC:Valhalla blijft de temperatuur hetzelfde maar draaien de ventilatoren wat harder. Dit zorgt ervoor dat de kaart iets meer geluid maakt maar nog steeds is hij vrij stil te noemen.

Om het verbruik van deze kaart te meten hebben we bij de stekker het verbruik gemeten van de computer middels een Voltcraft Energy Check 3000. Daarmee wordt dus ook het moederbord, geluidskaart, waterkoeler, toetsenbord en muis meegenomen. Wanneer alleen de desktop weergegeven wordt is het verbruik van het systeem 58,4 Watt. Dit is vrij laag in vergelijking met andere kaarten al is het verschil niet noemenswaardig. Trappen we de kaart echter op zijn staart dan komen we uit op een verbruik van 355,2 Watt. Dit is minder dan een 6900 XT en ietsjes meer dan een “oude” 1080 Ti. De kaart zelf verbruik volgens GPU-Z maar 275 Watt. Als we een spel spelen dan stijgt het totale verbruik naar 409 Watt waarbij het verbruik van de kaart gelijk blijft. Dit komt omdat er meer druk gelegd wordt op de processor. Het is wel zo dat er geen krachtige voeding meer nodig is om fatsoenlijk te kunnen gamen op hoge resolutie.

Terug naar boven

Het overklokken van een videokaart wordt nog steeds door een groep mensen gedaan. Of dit nu is om zoveel mogelijk uit je kaart te persen voor de beste game prestaties of om te kijken wat de kaart nu echt kan presteren voordat hij de geest geeft, ieder heeft zo zijn eigen reden om dit te doen. Wel is het belangrijk te onthouden dat je recht op garantie vervalt als de kaart kapot gaat door het overklokken. Gelukkig zijn er steeds meer beveiligingen die dit tegen gaan maar er bestaat altijd een kans dat hardware kapot gaat. Het blijft immers elektronica.

Voordat we gaan overklokken is het handig te weten op wat voor snelheden de kaart normaal draait. Hier zijn verschillende tools voor en ook ASUS heeft een eigen programma. Toch gebruiken we hier GPU-Z van TechPowerUp om te zien wat er allemaal op de kaart zit. Met dit programma kan alle informatie van een videokaart achterhaald worden zoals de snelheden, verschillende versies van BIOS en driver maar ook welke technologieën er op de kaart beschikbaar zijn. Een ander tabblad geeft de actuele temperaturen en snelheden weer. We kunnen zien dat de kaart standaard draait op 2213 MHz en kan hij boosten naar 2520 MHz. De snelheid van het geheugen is 2438 MHz maar omdat we het hier hebben over GDDR6 geheugen wordt deze snelheid x 8 gedaan. Daarmee wordt de totale snelheid 19,5 GHz.

Om over te kunnen klokken heb je software nodig om de instellingen aan te passen. AMD levert deze tools zelf mee in de Adrenalin software, al zou dit ook kunnen met een programma zoals MSI Afterburner of ASUS TweakGPU. Zoals we eerder zagen zit er In de AMD software een tabblad genaamd Prestaties met daaronder Afstemmen. Hier kunnen we alle instellingen naar wens aanpassen. Normaal staat de instelling op standaard maar er zijn meer opties beschikbaar inclusief automatisch overklokken. Handmatig overklokken is nog altijd het leukste en dit kan met de optie “Aangepast”. Als je dit selecteert dan zie je eerst een waarschuwingsvenster met het bericht dat overklokken geheel op eigen risico is en dat dit buiten de garantie valt.

Daarna is het mogelijk alle registers open te trekken en alles op max te zetten. Dit is alleen niet verstandig omdat daarmee de kaart ook enorm instabiel kan worden. Het is dus een kwestie van aanpassen en testen, aangezien je toch wel een stabiel gaming systeem wilt hebben. Een belangrijk gegeven is dat de AMD kaarten beter gaan lopen op het moment dat ze een “undervolt” krijgen. Kaarten krijgen standaard een hoger voltage dan nodig. Dit zorgt ervoor dat een kaart stabiel draait maar wel warmer wordt. Door de spanning en daarmee de temperatuur wat lager te krijgen is het mogelijk de kaart wat sneller te laten werken. We weten het voltage te laten zakken naar 1010 mV waarbij de minimale snelheid op 2388 MHz gezet wordt en de maximale snelheid op 3500 MHz. Het geheugen draait stabiel op een snelheid van 2560 MHz. Als laatste zetten we het Energielimiet op +15%.

Maar wat bereiken we eigenlijk met dit overklok geweld? Cijfers zijn leuk maar prestaties is veel belangrijker. Kijken we eerst naar Time Spy dan gaan we van 19654 naar 21852. Dit is een sprong van maar liefst 11,2%. Dit is een hele flinke stap die gezet wordt. Kijken we puur naar de GPU score dan weten we zelfs 13,5% meer te halen. Echt indrukwekkend. In de Extreme mode zijn deze scores 10,8 en 13%. Een prima resultaat. Hetzelfde zien we terug in Port Royal: een stijging van maar liefst 12,4%. Maar leuk die synthetische benchmarks, levert het ook nog winst op in games? Nou, als we AC:Valhalla opnieuw draaien dan gaan we van 99,7 naar 108,3. Dit is een stijging van zo’n 8%. En in Cyberpunk komen we uit op een stijging van 3,4 fps. Dit is niet veel maar het is toch een stijging van 7,3%. Het spel is gewoon heel erg zwaar en dan zie je in absolute cijfers geen grote stijging.

Een van de belangrijkste veranderingen bij het overklokken was toch de temperatuur. In plaats van de 56 graden die we eerder bij Furmark zagen daalde de temperatuur met 8 graden. Dit is echt indrukwekkend. Niet alleen omdat het voltage lager lag maar ook omdat de ventilatoren harder draaiden. Groot nadeel hiervan is dan weer dat de geluidsdruk behoorlijk toe nam. Deze kwam uit op 54,2dB, gemeten op 30 centimeter afstand van de kaart. Het totale verbruik steeg ietsjes maar dat mag geen naam hebben. In AC:Valhalla werd de kaart ook niet warm maar ook hier draaien de ventilatoren harder dan voorheen waardoor de kaart ook luider was. Niet echt prettig.

Terug naar boven

Aan het einde van deze review gaan we de conclusie trekken: wat vinden we van deze witte Radeon kaart van ASUS. Is hij de moeite waard of kunnen we hem beter links laten liggen? Laten we beginnen dat het jammer is dat de kaart amper meer te koop is. Zoveel witte kaarten zijn er niet op de markt en deze variant van ASUS is wel een van de mooiere versies die ik gezien heb. De kaart zelf ziet er behoorlijk strak uit maar het is duidelijk te zien dat hij uit de TUF stal komt. Veel verlichting is niet aanwezig, alleen het TUF logo aan de bovenkant van de kaart. Ook is de kaart vrij groot en zwaar te noemen. Hij is maar liefst 3 sloten breed en voorzien van een groot koelblok die de temperaturen in toom moet houden, daar direct meer over.

De prestaties van de kaart zijn degelijk te noemen. In het begin van de review zeiden we dat AMD de 7800 XT tegenover de RTX 4070 had gezet maar deze hebben we helaas niet op de testbench gehad. Je zou de kaart in dit geval weg moeten zetten tussen de RTX 3080 en RTX 4080 kaarten. We zien dat in 3D Mark de kaart landt waar we hem verwachten. Ongeveer gelijk aan de 6900 XT en tussen de RTX 3080 en 4080. In Port Royal en in Speedway is de kaart sneller dan het topmodel van de vorige generatie echter moet AMD zijn meerdere erkennen in NVIDIA. Hetzelfde zien we gebeuren in Superposition. In het begin kan de kaart netjes mee komen maar hoe zwaarder de test wordt, hoe lastiger de kaart het krijgt tegenover de RTX 3080. In 1080p kan de kaart alle spellen prima draaien en halen we overal meer dan 100 fps, behalve in Metro Exodus op Extreme en de Raytracing instelling in Cyberpunk. Dit is ook het geval op 1440p maar daar komt de kaart aardig dicht tegen de 100 fps aan. 4K kan de kaart nu ook nog aan maar de vraag is wat het in de toekomst nog aan kan. Cyberpunk zit op het randje met 46 fps en Metro Exodus op Extreme komt zelfs onder de 40. Dit zijn wel spellen die al even op de markt zijn, toekomstige spellen zullen wellicht nog zwaarder worden. Helaas hebben we daar nog geen inzicht op. Raytracing wordt te zwaar in Cyberpunk wat draait op 19,4 fps.

De software van AMD is prettig in het gebruik maar het is de vraag of je deze vaak gaat opstarten. Over het algemeen kunnen de verschillende instellingen in spellen aangepast worden. Het is wel fijn dat er een optie aanwezig is om te kunnen streamen vanuit deze software. ASUS heeft zelf ook een paar pakketten voor deze TUF kaart zoals de Armoury Crate. Hier zou de verlichting mee aangepast moeten kunnen worden maar op een of andere manier kan de software de hele kaart niet vinden. Dit is wel apart aangezien het tot één van de features behoort. De verlichting werkt wel maar aanpassen is er niet bij. Hopelijk is dat inmiddels opgelost. TweakGPU is een redelijk handig programma als je wilt gaan overklokken maar dat hoef je niet perse te installeren voor deze kaart.

Voor het overklokken levert AMD namelijk zelf de tools mee om de kaart sneller te laten draaien. We moet erbij gezegd worden dat met het overklokken van een kaart de garantie vervalt. Overklokken op een AMD kaart blijft een geval apart. Je kunt wel de maximum kloksnelheid instellen maar deze zal hij nooit halen. De kaart wordt op dat moment gelimiteerd. Dan wordt het dus spelen met de minimum kloksnelheid, het geheugen en de voltages. Door het voltage te verlagen naar 1010 mV kan de kaart ineens veel beter presteren omdat deze minder warm wordt. De winsten zijn best groot te noemen. We halen tussen de 10 en de 13% winst in synthetische benchmarks en ongeveer 7,5% winst in games. De temperatuur daalt naar zo’n 46/47 graden wat echt koel te noemen is. Daarbij moet wel gezegd worden dat de ventilatoren behoorlijk hard draaien. Hier zou je de fancurve nog kunnen aanpassen als dit te luid is voor je. Het totale verbruik blijft rond de 400 Watt hangen en dat is een prima waarde voor een systeem met deze kaart.

Dan een vrij groot minpunt: de prijs. De kaart kost op het moment van schrijven (April 2024) €750,- en is bij één winkel te koop. De laagste prijs is rond de €650,- geweest wat meer is dan de prijs van een standaard kaart. Deze was ongeveer €580,- / €600,- en andere varianten zijn zelfs al te krijgen voor €530,-. Je betaalt dus veel meer voor deze kaart wat best zonde is, aangezien het een prima kaart is met een schitterend uiterlijk. Daar krijg je wel kwaliteit voor terug.

Mocht je op- en/of aanmerkingen hebben of iets te vragen, dan hoor ik het uiteraard graag. Mocht je dit een leuke review vinden, dan hoor ik het dit natuurlijk ook graag. 🙂 Het motiveert mij om nog meer reviews te maken.

Terug naar boven