Asus RoG Strix Z390-E Gaming Review

• Inleiding
• Specificaties
• Unboxing
• Aansluitmogelijkheden
• Uefi
• Overklokmogelijkheden
• Software
• Prestaties
• Conclusie

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Inleiding.jpg[/img]

Allereerst wil ik ASUS bedanken voor het beschikbaar stellen van dit moederbord.

ASUS: een oude bekende in het computerlandschap. Al jarenlang is dit bedrijf bekend van de moederborden en videokaarten. Echter maakt deze fabrikanten steeds vaker de uitstap naar andere productgroepen. Al geruime tijd heeft men toetsenborden, muizen en headsets in het assortiment. Ook de router afdeling is men al een flinke tijd mee bezig, net zoals de monitoren. Er zijn zelfs telefoons, tablets en wearables, maar ook waterkoelers en kasten worden door ASUS gemaakt!

Voor deze review blijven we toch bij een productgroep waar het allemaal mee begonnen is: moederborden. In 2018 kwam Intel met de refresh van hun processorlijn. De 8000 serie moest plaats maken voor de 9000 serie. Uiteraard wordt er bij een nieuwe serie processoren een nieuwe chipset uitgebracht. De high-end chipset werd omgedoopt tot de Z390 set. Natuurlijk waren alle fabrikanten er als de kippen bij om nieuwe borden op de markt te zetten.

Het bord wat vandaag onder de loep genomen wordt is de ASUS ROG Strix Z390-E Gaming. Dit is een moederbord uit de high-end Republic of Gamers lijn en moet vandaag de dag nog ongeveer €250,- kosten. Maar wat krijg je voor dit geld allemaal op je bordje? Dat gaan we lezen in deze review.

PS: ook al staat de nieuwe generatie voor de deur op het moment van schrijven, de verkrijgbaarheid daarvan is op het moment niet duidelijk. Dat er een nieuwe serie is betekent niet dat dit bord is afgeschreven. Veel van de zaken op het nieuwe platform zijn namelijk ook aanwezig op dit platform.

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Specificaties.jpg[/img]

We beginnen met een overzicht van de specificaties van dit bord:

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/S1a.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/S2a.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/S3a.jpg[/img]

Gaan we nog even kijken naar een aantal features van dit bord.

[img width=600 height=391]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/F1.jpg[/img]

Zoals in de specificaties al te zien is, zit het bord vol met opties. Zo is er de keuze uit Gigabit LAN en is er ondersteuning voor Wi-Fi op de achterkant. Het bord bevat een MemOK! schakelaar waarmee het mogelijk is om geheugen te trainein. Wat dit doet is het opnieuw testen van geheugen profielen om te zorgen dat de computer toch op start als het geheugen officieel niet ondersteund wordt. Natuurlijk mogen de headers voor de verlichting niet ontbreken, net als de audio- en video oplossingen. Als laatste zijn er twee M.2 sloten aanwezig voor het plaatsen van SSD’s.

[img width=600 height=469]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/F2.jpg[/img]

De producten van ASUS zijn altijd vrij makkelijk te herkennen aan het specifieke lettertype wat ze gebruiken. Dit is zelfs terug te vinden op de I/O cover van het moederbord. Sterker nog: dat is ook nog eens verlicht zodat het nog beter op valt. Natuurlijk is het geheel aan te passen met ASUS Aura Sync waarmee je de verlichting geheel naar eigen smaak kunt afstellen. Maar ook het Strix Ecosysteem zorgt er voor dat apparaten helemaal op elkaar afgestemd kunnen zijn.

[img width=600 height=478]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/F3.jpg[/img]

Ook zijn de verschillende onderdelen van het moederbord aan te passen en in te stellen. Het bord beschikt niet alleen over overklok mogelijkheden: het is zelfs mogelijk om dit automatisch te laten doen. Hierbij wordt gekeken naar de koeling en de processor. Een algoritme bepaalt vervolgens hoe ver de processor automatisch overgeklokt kan worden. Maar ook het geluid en de netwerkinstellingen zijn aan te passen. En met de Armory Crate software kan alles keurig up-to-date gehouden worden.

Mocht je meer te weten willen komen over dit bord, kijk dan op de pagina van ASUS.

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Unboxing.jpg[/img]

Genoeg theorie over het moederbord. We gaan de doos er eens bij pakken en zien wat we allemaal geleverd krijgen!

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews//Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_2462.JPG[/img]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews//Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_2464.JPG[/img][img]https://www.rooieduvel.nl/reviews//Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_2465.JPG[/img][img]https://www.rooieduvel.nl/reviews//Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3090.JPG[/img]

Op de voorkant van de doos zien we aan de rechterkant het moederbord terug. Hier is al enigszins het Strix ontwerp in terug te zien. Aan de linkerkant zien we het typenummer van het moederbord. Uiteraard mag het logo van ASUS niet ontbreken, alsmede het Republic of Gamers logo links bovenin. Op de achterkant zien we het moederbord weer terug maar dan met wat specificaties van de verschilelnde sloten op de moederbord en het I/O gedeelte achterop. Onderin zien we nog wat features terug die bij dit moederbord hore. Maken we de doos open dan vinden we de op de doos zelf nog de tekst “The Choice of Champions”. In de doos zelf zien we de anti-statische zak met daarin het moederbord terug. Halen we deze laag uit de doos dan treffen we de accessoires aan die ASUS mee levert met het bord.

[img width=600 height=400]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3096.JPG[/img]

In het midden is als eerste de handleiding van het moederbord te vinden. Daarbij treffen we nog een stickervel aan, een DVD met programma en drivers erop, een bedankkaartje met daarop de uitnodiging om de Armoury Crate te bekijken en een code waarmee je korting krijgt bij Cablemod op custom kabels. Toch een leuk extraatje van ASUS.

[img width=600 height=400]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3101.JPG[/img]

Links en rechts van de handleiding zijn flappen aanwezig. Hieronder liggen de verschillende accessoires die mee geleverd worden. Dit zijn:

• Wi-Fi antennes
• Temperature sensor
• Deurhanger
• SLI brigdge
• Tie wraps
• 4 x Sata kabels
• 40mm ventilator + schroeven
• M.2 steun + schroef
• Verlengkabel voor RGB verlichting
• Verlengkabel voor A-RGB verlichting

Het aparte aan het bord is de extra ventilator die geleverd wordt. Hiermee is het mogelijk om de VRM’s te voorzien van extra koeling. Zo blijven de temperaturen lager en zorgt dit voor betere stabiliteit, of de processor nu wel of niet overgeklokt is. Uiteraard zorgt dit wel voor wat meer geluid. Wat verder op valt is dat er geen I/O shield aanwezig is. Deze zit namelijk al op het moederbord ingebouwd en hoeft zodoende niet meer apart geplaatst te worden. Wel zo handig, deze kan zo niet kwijt raken of vergeten worden tijdens het bouwen.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3113.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3126.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3171.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3195.JPG[/img]

We halen het moederbord uit de zak en gaan eens naar het bord zelf kijken. Wat als eerste meteen op valt is dat er over het hele bord tekst is geschreven. Dit loopt van het socket naar de chipset. Er staan woorden zoals speed, ROG en hybrid. Dit maakt het bord wellicht enigszins druk en is daarom niet voor iedereen weggelegd. Van de andere kant geeft de tekst het bord wel karakter.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3199.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3200.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3201.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3202.JPG[/img]

Uiteraard mag het ASUS logo niet ontbreken op het bord want welk merk wilt zijn logo nu niet op de producten hebben. Daarnaast heeft het wat mij betreft wel een beetje een industriële look. Er is veel zwart met grijs aanwezig maar dit stoort mij compleet niet. Het geeft zelfs het gevoel dat er sprake is van kwaliteit door de materiaalkeuze. Men had immers ook kunnen kiezen voor een heatsink van plastic. De cover van het I/O shield is wel deels van plastic gemaakt maar hier is ook de verlichting terug te vinden. Dan is een plastic cover net iets makkelijker.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3144.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3175.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3185.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3149.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3173.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3194.JPG[/img]

Het socket van het moederbord is voorzien van een plaatje met daarop de tekst: “Join the Republic”. Dit verwijst natuurlijk naar de Republic of Gamers wat de reeks is waarin dit moederbord is uitgebracht. En ook al is het een Socket 1151 moederbord, het kan geen processoren uit de 6e en 7e generatie aan. De ramsloten op het bord zijn van “gewoon” plastic. Geen rare fratsen met armor, verstevigingen of dat soort zaken. Gaan we naar beneden dan vinden we de heatsink voor de chipset terug. Mooi detail: ASUS heeft hier een stoffen label op gezet. Daaronder zien we een heatsink terug die bedoeld is voor SSD’s die maximaal 110 mm lang zijn. De tweede heatsink zit onder de processor verstopt en is voorzien van de print van Republic of Gamers. Hier kan een SSD geplaatst worden die maximaal 80 mm lang is. Op het I/O shield zien we een plexiglas plaatje terug met een aantal woorden erop zoals Edge, Velocidad, Game, On, Speed en nog wat tekens. Dit zal later ook op gaan lichten als de computer helemaal operationeel is. Als laatste: herinner je je die ventilator nog? Linksboven bij het socket is een bracket geplaatst waar deze ventilator op gemonteerd kan worden. Dit moet er voor zorgen dat de temperaturen van de VRM’s een stuk lager worden.

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Aansluitingen.jpg[/img]

Nu we de korte introductie gehad hebben gaan we eens kijken wat er allemaal op het moederbord aangesloten kan worden.

• 1 x Aura Addressable Strip Header(s)
• 1 x AAFP connector
• 2 x Aura RGB Strip Header(s)
• 1 x USB 3.1 Gen 1(up to 5Gbps) connector(s) support(s) additional 2 USB 3.1 Gen 1 port(s)
• 2 x USB 2.0 connector(s) support(s) additional 4 USB 2.0 port(s)
• 1 x M.2 type 2242/2260/2280 storage devices support (SATA & PCIE 3.0 x 4 mode)
• 1 x M.2 type 2242/2260/2280/22110 storage devices support (PCIE 3.0 x 4 mode)
• 6 x SATA 6Gb/s connector(s)
• 1 x M.2_FAN connector
• 1 x CPU Fan connector(s)
• 1 x CPU OPT Fan connector(s)
• 2 x Chassis Fan connector(s)
• 1 x W_PUMP+ connector
• 1 x 24-pin EATX Power connector(s)
• 1 x 8-pin ATX 12V Power connector(s)
• 1 x System panel(s) (Chassis intrusion header is inbuilt)
• 1 x 5-pin EXT_FAN(Extension Fan) connector
• 1 x MemOK! II switch(es)
• 1 x Thermal sensor connector(s)
• 1 x CPU OV
• 1 x Clear CMOS jumper(s)
• 1 x Node Connector(s)
• 1 x 14-1 pin TPM connector
• 1 x COM port header
• 1 x AIO PUMP Header
• 1 x USB 3.1 Gen 2 front panel connector

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3174A.JPG[/img][img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3184.JPG[/img]

We beginnen met wellicht de twee belangrijkste aansluitingen van heel het moederbord: de 24-pins ATX connector en de 8-pins EPS connector. De eerste voorziet het hele moederbord van de stroom die het nodig heeft. De tweede aansluiting voorziet de processor van extra stroom die het nodig heeft om zijn werk goed te kunnen doen. Daardoor blijft de spanning ook wat stabieler.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3208.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3210.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3209.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3203.JPG[/img]

Op het bord zitten twee m.2 aansluitingen waarbij we eerder al de heatsinks zagen zitten. Deze zitten met twee schroefjes vast op het moederbord. Om een M.2 module te kunnen plaatsen moeten deze losgehaald worden. Aan de onderkant van de heatsink zien we thermisch tape zitten. Dit moet zorgen voor een betere koeling van de M.2 SSD door de temperatuur te verlagen. Verder mogen uiteraard de standaard SATA aansluitingen niet ontbreken. ASUS levert op dit bord zes connectoren die haaks op het bord staan. Wel zo handig om de kabels netjes weg te kunnen werken.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3181.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3187.JPG[/img]

Ondersteuning voor USB poorten mag uiteraard ook niet ontbreken op dit moederbord. Aan de rechterkant van het moederbord zien we de nieuwste aansluiting terug van alle USB aansluitingen: de USB 3.1 Gen 2 aansluiting. Deze wordt over het algemeen gebruikt wanneer er een USB Type-C connector op de voorkant van de kast zit. Dit moet zorgen voor nog hogere doorvoer snelheden. Aan de onderkant van het moederbord vinden we nog twee connectoren voor USB 2.0 en één connector voor USB 3.1 Gen 1, wat eerder gewoon USB 3.0 genoemd werd. (Toegegeven, de standaarden worden lekker door elkaar gebruikt)

[img width=600 height=400]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3186.JPG[/img]

Natuurlijk mogen de front panel aansluitingen niet ontbreken. Deze zitten aan de rechterzijde gepositioneerd, zoals bij bijna elk moederbord tegenwoordig. Er wordt helaas geen blokje meegeleverd waarmee je de losse connectoren makkelijk op het moederbord kunt prikken. Gelukkig staan er bij de aansluitingen wel beschreven welke pinnen bedoeld zijn voor welke connectoren. Dit maakt het iets makkelijker om de juiste connector op de juiste pinnen te prikken.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3205.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3206.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3204.JPG[/img]

RGB: er is bijna geen moederbord meer te vinden die dit niet aan boord heeft. De Z390-E is geen uitzondering daarop. Op het bord vinden we één A-RGB aansluiting terug en twee gewone RGB aansluitingen. De gewone worden gebruikt voor het aansturen van 12 volt RGB verlichting terwijl er maar 5 volt nodig is voor de 3-pins adressable aansluitingen. Deze kunnen ook niet door elkaar gebruikt worden, anders blaas je de verlichting op.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3190.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3192.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3171B.JPG[/img]

Welke apparaten worden tegenwoordig vaak voorzien van RGB? Juist, ventilatoren. Voor deze blazertjes hebben ze van ASUS uit zeven connectoren op het moederbord geplaatst. Rechtsboven bij het socket zitten de CPU Fan en CPU Opt connectoren. Deze zijn uiteraard bedoeld voor de processor. Linksonder bij het socket zien we een aansluiting voor een AIO pomp en eentje voor een casefan. Als laatste zit er aan de rechterkant nog drie aansluitigen: een chassis fan, een aansluiting voor een pomp die gebruikt wordt bij waterkoeling en een ventilator voor de M.2 SSD’s. De laatste zal echter meer gebruikt gaan worden voor casefans dan voor M.2 koeling.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3189.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3188.JPG[/img]

We vinden ook nog drie connectoren terug die niet al teveel gebruikt worden. De eerste is de COM aansluiting. Hier kan een uitbreidingskaart op geprikt worden zodat er eventueel gebruik gemaakt kan worden van een ouderwetse COM-poort. Waarom vraag je je dan af? Sommige oudere programma’s hebben deze aansluiting nu eenmaal nodig om randapparatuur aan te sturen. Dan is er nog de TPM aansluiting. Hierop kan een TPM module geplaatst worden die zorgt voor extra beveiliging in je PC. Dit wordt meestal gebruikt in de zakelijke markt en niet echt in de gaming wereld. Dan is er nog de NODE aansluiting. Deze aansluiting is ontworpen door ASUS zodat het moederbord kan communiceren met apparaten die een ASUS certificering hebben. Er zijn echter niet veel apparaten op de markt gebracht die hiermee overweg kunnen, maar wat niet is kan nog komen.

[img width=600 height=400]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3221A.JPG[/img]

LInks onderin vinden we de audio die ASUS geïmplementeerd heeft op dit moederbord. Er is gebruik gemaakt van de SupremeFX S1220A oplossing. Dit is een Realtek ALC S1220 audiochip die wat luxer is dan de gewone 1220. Het verschil: er is een versterker aanwezig voor de hoofdtelefoon. De traces van de audio zijn goed te zien. Dit toont dat het audio gedeelte los staat van de rest van het bord om eventuele verstoringen te voorkomen. Wat soms onduidelijk kan zijn is dat de AAFP de audio connector is voor de poorten op de kast. Andere fabrikanten gebruiken hier gewoon Audio voor.

[img width=600 height=400]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3198.JPG[/img]

Kijken we nog even naar de achterkant waar we de diverse I/O aansluitingen vinden. Het valt wel meteen op dat het I/O shield vooraf is geplaatst. Dit scheelt gerommel met het inbouwen. De aansluitingen die aangebracht zijn, zijn de volgende:

• 1 x PS/2 poort
• 2 x USB 2.0 poorten
• 3 x USB 3.1 Gen 2 Type C poort
• 1 x USB 3.1 Gen 2 Type-A poort (Rode aansluiting)
• 1 x Displaypoort
• 1 x HDMI aansluiting
• 2 x USB 3.1 Gen 1 poorten
• 1 x RJ-45 poort
• 1 ASUS Wi-Fi module
• 5 x audio aansluitingen
• 1 x optical out

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Uefi.jpg[/img]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/0.JPG[/img]

Tijd om even de aansturing van het moederbord te bekijken, oftewel de UEFI (ook al wordt er nog steeds gesproken over de Bios). Dit is uitgevoerd in de kleuren van ASUS en bevat ook het logo van ASUS. In de simpele weergave worden de belangrijkste opties in het hoofdscherm getoond. Hier is de informatie van de processor, het geheugen en de ventilatoren terug te zien. Hier kan ook XMP ingeschakeld worden en de fan profielen aangepast worden. Aan de rechterkant zit de optie om AI Overclocking aan te zetten. Als laatste is de opstart volgorde aan te passen.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/5.JPG[/img]

Schakelen we over naar de Advanced Mode door op F7 te drukken komen we terecht in het scherm van de Ai Tweaker. Dit slaan we voor nu over en komen we bij het item Overklokken op terug. In het Main scherm vinden we de informatie terug van het moederbord zoals de BIOS versie, de geplaatste CPU en de hoeveelheid geheugen. Tevens is hier de taal en de datum in te stellen. Aan de rechterkant zien we de informatie van de hardware terug. Denk hierbij aan de temperatuur, de snelheden en de voltages. Onderin staat de voorspelling wat haalbaar is met overklokken. Daar later meer over.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/6.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/7.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/8.JPG[/img]

Het volgende tabblad heeft alle geavanceerde opties gegroepeerd. Denk hierbij aan de instellingen van de processor, de onboard devices, USB, Netwerk en de NVME drive. We pikken er een paar uit om te bekijken. Bij de processor zien we een hoop opties staan die niet aan te passen zijn. Wel is meer informatie van de processor uit te lezen. Scrollen we verder naar beneden, dan komen we wel een aantal optie tegen die aan te passen zijn. Let alleen wel op wat je aan past. Als je wilt is het mogelijk om hier Hyper Threading uit te zetten zodat de cores ook de threads afhandelen. Je hebt de helft minder threads maar wellicht dat sommige programma’s dan net iets stabieler werken. Ook is het mogelijk om de maximale temperatuur in te stellen.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/9.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/10.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/11.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/12.JPG[/img]

Bij de Onboard Devices is het mogelijk om verschillende onderdelen van het moederbord in te schakelen of juist uit te zetten. Zo kan het geluid en de netwerkkaart uitgezet worden, mocht je deze oplossing willen gebruiken via een losse insteekkaart. Ook zijn er instellingen om de verlichting aan te zetten als de pc aangezet worden en of de verlichting ook moet blijven branden als de pc uitgezet wordt. Dit is ook mogelijk met de optie F4 vanuit het hoofdmenu. Tevens kan hier ingesteld worden of de USB poorten nog stroom moeten geven wanneer de pc uitgezet is. Dit kan handig zijn om randapparatuur of bijvoorbeeld een telefoon op te laden gedurende de nacht. bij de USB instellingen kan ingesteld worden of de USB poorten ondersteuning moeten hebben voor Legacy apparatuur. Hiermee kan verouderde apparatuur nog gebruikt worden. Tevens komen hier de aangesloten USB opslag apparaten te staan en kunnen deze ook uitgeschakeld worden. Als laatste zijn er nog de opties van Network Stack en NVME. Network stack zorgt voor meer ondersteuning van netwerkapparatuur bij verschillende besturingssystemen en bij NVME is het mogelijk informatie te krijgen van de verschillende NVME schijven die aangesloten zitten.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/13.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/14.JPG[/img]

Bij het volgende onderdeel zien we de monitoring van de verschillende componenten op het moederbord terug. Denk aan de temperaturen van de processor, het moederbord en de PCH. Ook worden de snelheden van de ventilatoren hier getoond. Gaan we verder naar beneden kijken dan zien we ook nog de diverse voltages die in de gaten gehouden worden door het moederbord. Helemaal onderaan zien we nog de Q-Fan configuratie, iets waar we later op terug komen.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/15.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/16.JPG[/img]

Een tabblad verder staan de instellingen voor het opstarten van de computer. Denk hierbij aan de opstartvolgorde van de verschillende aangesloten apparaten. Dit kan hier makkelijk omgezet worden. Tevens is Secure boot mogelijk. Ga je kijken bij Boot Configuration dan zijn er nog een aantal opties terug te vinden. Moet bijvoorbeeld de numlock ingeschakeld worden, het logo getoond worden of moet de pc wachten met een F1 melding als er een probleem is met de computer. Als laatste kan hier ook ingesteld worden hoe de UEFI moet opstarten: de simpele mode of de Advanced mode.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/17.jpg[/img]

In het tabblad Tools zijn nog een paar handigheidjes terug te vinden. Hier kan bijvoorbeeld de UEFI voorzien worden van een nieuwe versie met de EZ Flash 3 tool, kunnen profielen opgeslagen worden en kan de SPD informatie uitgelezen worden. Ook is de Armoury Crate software hier aanwezig.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/18.JPG[/img]

Zoals eerder al te zien was is er de tool Q-Fan aanwezig. Deze kan via een optie in de UEFI benaderd worden maar is nog makkelijker tevoorschijn te toveren met F6. Op deze manier kunnen de profielen van de verschillende ventilatoren of pompen ingesteld worden. Wordt de temperatuur hoger? Geen probleem. Zet de curve net iets anders en de ventilator gaat harder blazen wat moet zorgen voor lagere temperaturen.

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Overklok.jpg[/img]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3228.JPG[/img]

Aangezien we het hier hebben over een moederbord uit de Z390 reeks is overklokken gewoon mogelijk. Let wel: er moet nog wel een processor geplaatst worden uit de K reeks anders is overklokken nog steeds niet mogelijk. Het bord is voorzien van een 1 x 8-pins EPS connector wat voldoende stroom levert aan de processor. Gelukkig is er nog wat ruimte over om te kunnen overklokken. De stroomvoorziening bestaat uit een 4+2 phase design die gebruik maakt van een 8-fase ontwerp van MOSFET’s, chokes en drivers, aldus ASUS. Nu is het altijd de vraag of het genoeg is. Er is in het verleden genoeg discussie over dit soort ontwerpen ontstaan. Daarom wordt het ook niet meer geadverteerd.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3183.JPG[/img]

Helaas vinden we geen numeriek debug scherm terug op het moederbord. We moeten het op dit bord doen met de vier Debug LED’s die aangeven waar een eventueel probleem met het opstarten zit. Goed om te zien dat er nog wel iets aanwezig is maar had voor dit geld liever een numeriek schermpje gezien.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/19.JPG[/img]

In de UEFI kan het vrij gemakkelijk zijn om te overklokken. ASUS levert namelijk de AI Overclocking guide mee met het moederbord. Daarmee kan het moederbord zelf een overklok toepassen op de geplaatste processor. Hoe hoog deze overklok wordt hangt af van een aantal zaken. Uiteraard is er de bekende Silicon Lottery wat niets meer betekent dan: hoe goed is de processor zelf. De ene processor wordt warmer dan de ander of heft hele kleine probleempjes waardoor deze niet stabiel loopt bij een bepaalt voltage. De andere factor is de koeling die op de processor geplaatst is. Hoe beter de koeling, hoe lager de temperatuur, hoe hoger de overklok.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/20.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/21.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/22.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/23.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/24.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/25.JPG[/img]

Er zijn in totaal zes schermen met uitleg die doorlopen kunnen worden. Mocht je hier geen behoefte aan hebben dan is het mogelijk dit over te slaan door meteen op Enable AI te klikken. Als dit gebeurd is dan past de UEFI een overklok toe op de processor, verandert voltages en zet bepaalde opties aan of uit. Daarna gaat de pc zichzelf herstarten.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/26.JPG[/img]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_5392.JPG[/img]

Als je dan opnieuw in de UEFI gaat kijken dan zie je rechts bovenin dat de AI Overclocking op AI Optimized staat. Als je vervolgens de computer op start komt ook niet alleen maar het logo van ASUS meer in beeld maar ook de overklok die op dat moment is toegepast op de chip.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/30.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/31.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/32.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/UEFI/33.JPG[/img]

Natuurlijk is het ook mogelijk om zelf te gaan overklokken op het moederbord. Daarvoor zit onder Ai Tweaker de nodige opties verborgen waarvan de belangrijkste opties meteen vanuit het hoofdscherm aan te passen zijn. Zo is alles overzichtelijk en makkelijk terug te vinden. Bovenin wordt getoond wat ongeveer de doelen zijn die met overklokken behaald kunnen worden. Dit zijn wel berekeningen dus het kan altijd hoger of lager uitvallen. Als eerste zien we de XMP instellingen die eigenlijk altijd wel aangezet moeten worden. Zo werkt het geheugen op de daarvoor bedoelde snelheid. Verder is er de CPU Core Ratio en de MultiCore Enhancement. Hiermee kunnen eventuele limieten uitgeschakeld worden. Let wel: hardware kan hierdoor kapot gaan. Verder is er zelfs een 5G profiel wat probeert om deze processor op 5 GHz te laten draaien. Verder zijn er opties om voltages aan te passen, geheugen timings, cache ratio’s en base clocks. Heb je een goede set instellingen gevonden? Sla deze dan op in een profiel zodat deze opties later makkelijk weer ingeschakeld kunnen worden.

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Software.jpg[/img]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/1.png[/img]

Elke fabrikant levert bij elk moederbord wel software mee, of dit nu op CD of via het internet is. Helaas wordt dt nog steeds niet op USB sticks meegeleverd wat toch een kleine moeite zou zijn. In het geval van ASUS is het de AI Suite III software. Bij het installeren van de software worden er drie verschillende pakketten getoond die alle drie geïnstalleerd kunnen worden. De belangrijkste is echter wel de Dual Intelligent Processors 5 software. Deze gaan we dan ook installeren.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/2.png[/img]

In het hoofdscherm zijn meteen al een aantal opties terug te vinden. Bovenin vinden we het overklok gedeelte weer terug. Daaronder hebben we de TPU Insight die de snelheid van de processor laat zien en de koeling score om te zien hoe goed er overgeklokt kan worden. Met Fan Xpert kun je de ventilatoren aansturen en met DIGI+ VRM kun je de stroomvoorziening aanpassen. Onderin zie je verschillende sensoren: de snelheden van de processor en geheugen, de voltages, de temperaturen en de ventilator snelheden.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/3.png[/img]

Druk je op prediction dan zie je de metingen en voorstellen die ASUS geeft om de processor stabiel over te kunnen klokken. Tevens staat er bij wat er kan gebeuren als de instellingen aangepast worden.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/6.png[/img]

Aan de linkerkant staat ook nog een hamburger menu, zoals dat in vaktermen genoemd wordt. Hieronder staan alle programma’s handig op een rijtje. Mocht je een bepaald programma willen starten dan is deze hier terug te vinden.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/7.png[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/10.png[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/9.png[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/11.png[/img]

Als we dan even een paar items gaan bekijken dan beginnen we bij de TPU insight oftewel de Turbo Progress Unit. Met deze tool is het mogelijk de processor vanuit Windows over te klokken. Wel zo handig omdat je dan niet elke keer de computer hoeft te herstarten om te zien wat je nieuwe instellingen doen. Denk hierbij aan de Blasclock snelheid, de multiplier en zelfs het voltage. Dit houdt niet tegen dat de computer vast kan slaan op het moment dat de settings te hoog gezet worden. Verderop kan de Load-line calibration aangepast worden waarmee voorkomen wordt dat het voltage op een zeker moment zo in stort dat de pc niet stabiel meer draait. Let wel: als deze hoger gezet wordt houdt het in dat de temperaturen gaan stijgen. Zorg dus wel voor goede koeling. Met Fan Xpert is het mogelijk de verschillende curves van de ventilatoren aan te passen. Ook kunnen pompen op deze manier harder aan het werk gezet worden. En mocht er een update beschikbaar zijn van de software dan is dit terug te vinden in de ASUS EZ Update tool.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/12.png[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/13.png[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/14.png[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/SW/16.png[/img]

Een ander programma wat eigenlijk onmisbaar is geworden is de ASUS Aura software. Hiermee kan de verlichting van alle ASUS apparaten bediend worden. Ook apparaten die op ASUS apparatuur aangesloten zit kan aangestuurd worden. Denk bijvoorbeeld aan LED strips, ventilatoren, kasten, poppetjes maar ook geheugen en koelers… zolang de connector maar op het moederbord of iets dergelijks aangesloten kan worden en gecertificeerd is door ASUS. Met de software is het mogelijk verschillende patronen weer te geven met de verlichting. Je kunt een color cycle doen, een regenboog laten verschijnen of een wave uit laten voeren. Synchronisatie met muziek is zelfs mogelijk zodat de verlichting van de computer met de muziek mee speelt.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3340.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3341.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_5301.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_5300.JPG[/img]

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Prestaties.jpg[/img]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3332.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3243.JPG[/img]

Tijd om het bord aan het werk te zetten. We hebben de volgende hardware gebruikt voor het benchmarken:

• Intel Core i5 8600K
• Intel Core i5 9600K
• Intel Core i9 9900K
• 2 x 8 GB G.Skill Trident Z RGB F4-3000C16D-16GTZR
• Samsung 960 Evo 250 GB SSD (OS disc)
• Cooler Master Test Bench V2
• Corsair AX860 voeding
• Cooler Master Masterair M410P

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3244.JPG[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3338.JPG[/img]

Alle tests zijn gedraaid op een Core i5 8600K zoals altijd, een Core i5 9600K welke geleverd is door ASUS en een Core i9 9900K. Alle tests zijn drie keer uitgevoerd. De overklokwaardes zijn voor de 8600K 4.8 GHz en zowel de 9600K als 9900K staan op 5.0 GHz.

[b] Standaard instellingen [/b]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Cpuzsc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Cpuzmc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Gbsc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Gbmc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/cb15sc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/cb15mc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Pmcpu.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Pmmem.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/A64queen.jpg[/img]
[imghttps://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/A64zlib.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/A64aes.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/A64hash.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Pcm10.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Realb.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Kraken.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/Blender.jpg[/img]

[b] Overgeklokt [/b]

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Cpuzsc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Cpuzmc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Gbsc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Gbmc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/cb15sc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/cb15mc.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Pmcpu.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Pmmem.jpg[/img]
[imghttps://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/A64queen.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/A64zlib.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/A64aes.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/A64hash.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Pcm10.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Realb.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Kraken.jpg[/img]
[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Gfx/OC/Blender.jpg[/img]

De resultaten zijn bijna gelijk aan andere borden op het Z390 platform. Verschillen tussen de moederborden zijn er tegenwoordig nauwelijks, waardoor het amper spannend is om de borden te testen. Wel is het verschil tussen de verschillende processoren te zien. Daarbij presteert de 9900K als een beest wat logisch is voor deze high-end processor.

Terug naar boven

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/banners/Asus/Conclusie.jpg[/img]

De introductie van de Z390 lijn was over het algemeen niet de meeste spannende die Intel op de markt had gezet. De nieuwe processor reeks ging echter wel gepaard met een nieuwe chipset en daardoor een waslijst aan nieuwe borden. Wel een mooie kans voor fabrikanten om nieuwe features op moederborden te gooien. En ASUS weet weer een mooi moederbord neer te zetten.

Aansluitingen zijn er genoeg te vinden op dit moederbord. Qua opslag is er de mogelijkheid 2 M.2 SSD’s aan te sluiten met daarnaast nog 6 SATA schijven. Let wel een beetje op de configuratie, want het kan zijn dat, wanneer je een M.2 SATA ssd plaatst je een gewoon SATA slot op moet geven. USB poorten zijn ook in overvloed aanwezig. Achterop zitten 8 USB poorten waarvan één variant een Type-C connector is. Mocht dit niet genoeg zijn dan kunnen er op de drie headers van het moederbord in totaal nog 6 poorten toegevoegd worden. Daarnaast mag een netwerkpoort en Wi-Fi niet ontbreken.

Overklokken op dit moederbord? Geen probleem. ASUS heeft zelfs een feature toegevoegd genaamd AI Overclocking. Daarbij wordt gekeken naar de processor en naar de koeling van de processor. Aan de hand daarvan wordt via een algoritme bepaald hoe hoog de overklok kan zijn en stelt verschillende waardes in om dit voor elkaar te krijgen. Dit wordt dan ook groot in beeld weergegeven. Maar natuurlijk kan er zelf ook nog overgeklokt worden. Er zijn genoeg opties voor aanwezig in de UEFI. Ook qua koeling zijn er genoeg opties om de overklok nog veel hoger te krijgen. In totaal voegt ASUS 7 fan headers toe aan het moederbord waarvan er twee zijn voor de processor en twee bedoeld voor waterkoelpompen. Zeker netjes te noemen. Als kers op de taart is er zelfs een kleine ventilator mee geleverd om de VRM’s extra te koelen wat een mooie bonus feature is!

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Asus/Z390E-Gaming/Pics/IMG_3233.JPG[/img]

RGB verlichting? Natuurlijk, we hebben het over een bord van ASUS. Zelfs routers hebben tegenwoordig RGB verlichting dus dat mag op dit bord niet ontbreken. Al lijkt het op dit moederbord wel wat ingetogen te zijn. Het grootste deel van de verlichting zit linksboven op het bord. Maar wil je wat toevoegen dan zijn daar twee gewone headers voor aanwezig en één header voor Adressable RGB verlichting. Wil je het nog heftiger? Koppel je Philips Hue aan ASUS Aura en ga helemaal los!

De prijs is echter nog steeds wat hoger dan die van concurrenten. Wie weet gaat deze prijs nog omlaag nu op 30 April de 10-serie van Intel op de markt komt met daarbij een nieuw socket. Dit geeft wel de kans om voor een lagere prijs een vorige generatie opstelling te kopen. Veel zaken zullen niet aangepast zijn, zodat er niet al teveel verschil zal zijn. Mocht je besluiten dat te doen dan heb je met de Z390-E Gaming zeker geen miskoop te pakken!

Mocht je op- en/of aanmerkingen hebben of iets te vragen, dan hoor ik het uiteraard graag. Mocht je dit een leuke review vinden, dan hoor ik het dit natuurlijk ook graag. 🙂 Het motiveert mij om nog meer reviews te maken.

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Plus.png[/img]

• Naar mijn mening mooie industriële uitstraling
• Wi-Fi en bluetooth standaard aanwezig
• Slimme AI overklok mogelijkheden
• RGB mogelijkheden genoeg op het bord
• Voldoende opslag mogelijkheden
• Prima audio voorziening
• Lekker compleet

[img]https://www.rooieduvel.nl/reviews/Min.png[/img]

• Prijs ligt nog steeds vrij hoog
• Geen numeriek DEBUG led aanwezig, slechts vier ledjes

Terug naar boven